Polscy żeglarze na igrzyskach: od Paryża do Tokio

Jachting był obecny już na pierwszych nowożytnych igrzyskach w Atenach w 1896 roku. Żeglarstwo było wówczas dyscypliną pokazową, a zapowiadana prezentacja nie odbyła się z powodu sztormu. Żeglarstwo jako dyscyplina olimpijska zadebiutowało dopiero w Paryżu w 1900 r. Polacy po raz pierwszy rywalizowali w regatach olimpijskich także w Paryżu, ale dopiero w 1924 roku.

Tekst i zdjęcia Waldemar Heflich

Pierwsze regaty olimpijskie rozgrywano na Sekwanie w pobliżu miejscowości Meulan i na morzu w okolicach Hawru. Rywalizowano w tzw. klasie Open oraz w sześciu klasach według formuły pomiarowej opartej na Thames Maesurment Rule. Do zawodów zgłoszono 42 łodzie. Nie było wówczas ograniczeń, co do liczby reprezentacji z jednego kraju, zatem na przykład w klasie 0.5 tony Francuzi wywalczyli wszystkie medale. Innym niecodziennym wydarzeniem tych regat było wywalczenie przez załogę jachtu „Scotia” dowodzonej przez Lorne C. Currie dwóch złotych medali w różnych klasach (0.5-1 tony i Open). Jest to jedyny taki przypadek w historii współczesnego żeglarstwa olimpijskiego.

W 1904 roku na igrzyskach w amerykańskim St. Louis konkurencji żeglarskich nie rozgrywano. Głównie z powodu problemów z transportem sprzętu z Europy do Stanów Zjednoczonych. Kolejne regaty olimpijskie, Londyn 1908, organizacyjnie wciąż dalekie były od ideału. W klasie 7 m zgłosił się tylko jeden jacht. Co ciekawe, jego załoga (w tym pierwsza kobieta – Frances Rivett-Carna) otrzymała złote medale olimpijskie. Natomiast w klasie 15 m na starcie nie pojawił się żaden jacht. Mimo niedociągnięć organizacyjnych istotne było jednak to, że żeglarstwo wciąż rozwijało się u boku nowożytnego ruchu olimpijskiego. Tym bardziej, że sportowy charakter i sprawniejsza logistyka regat w Sztokholmie w 1912 roku pozwalała z optymizmem patrzeć w przyszłość.

Polacy dołączyli do olimpijskiego żeglarstwa niemal ćwierć wieku od jego debiutu na igrzyskach. W 1924 r. w Paryżu inż. Edward Bryzemejster wystartował na jednoosobowym monotypie. Rywalizacja na Sekwanie w pobliżu Meulan rozpoczęła się jednak od eliminacji. Po pierwszym dniu żeglowania Bryzemejster napisał w swoim sprawozdaniu: „…toru ani łodzi nie znam. Widzę, że szanse moje są minimalne…”. Ocena okazała się trafna, ale ważne było, że odradzająca się Polska zaistniała wreszcie na scenie olimpijskiego jachtingu.

Inną korzyścią tego startu było powstanie Polskiego Związku Żeglarskiego, który miał zająć się koordynacją przygotowań startu pierwszego Polaka w igrzyskach olimpijskich.

Cztery lata później w Amsterdamie do startu zgłosiło się już dwóch naszych reprezentantów w klasie Dinghy 12 stóp. Najpierw w eliminacjach startował Władysław Krzyżanowski (8. miejsce), w kolejnych wyścigach zastąpił go Adam Wolff. Ostatecznie na listach z wynikami widnieje nazwisko Krzyżanowskiego na 18. pozycji.

W 1932 roku Polacy nie pojawili się w San Pedro podczas igrzysk w Los Angeles z powodu zbyt wielkich odległości i kosztów transportu. Natomiast w berlińskich igrzyskach w 1936 roku w Kilonii wystartowaliśmy w dwóch klasach. W Olympia-Jolle Leon Jensz w jednym wyścigu był nawet trzeci. Zakończył jednak olimpijskie zmagania na 18. pozycji. W R-6 na jachcie „Danuta” pod wodzą Janusza Zalewskiego wystartował m.in. późniejszy konstruktor Omegi – Juliusz Sieradzki.

Zniszczenia wojenne, sytuacja polityczna oraz problemy organizacyjne sprawiły, że polscy żeglarze na igrzyskach nie startowali aż pięć razy z rzędu (1948-1964). Na pierwszy powojenny start czekaliśmy do 1968 roku, a na pierwszy medal, i to od razu złoty, do 1996 roku.

Polscy żeglarze na igrzyskach zdobyli dotąd cztery medale: złoty i brązowy Mateusza Kusznierewicza w klasie Finn oraz brązowe medale Zofii Klepackiej i Przemysława Miarczyńskiego w windsurfingowej klasie RS:X.

Polscy żeglarze na igrzyskach olimpijskich

Paryż 1924 – Edward Bryzemajster – Olimpic Class Monotype (eliminacje)

Amsterdam 1928 – Adam Wolf, Władysław Krzyżanowski – Dinghy 12 stóp (18)

Berlin 1936 – Janusz Zalewski, Stanisław Zalewski, Juliusz „Rebe” Sieradzki, Klemens Langowski, Alfons Olszewski, Józef Szajba – R6 „Danuta” (11), Leon Jensz, (Jerzy Dzięcioł – rezerwowy) – Olimpia Jolle (18)

Meksyk 1968 – Andrzej Zawieja – Finn (12), Andrzej Iwiński – Ludwik Raczyński – FD (24)

Monachium 1972 – Błażej Wyszkowski – Finn (24), Lech Poklewski, Tadeusz Piotrowski, Aleksander Bielaczyc – Dragon (20), Zbigniew Kania, Krzysztof Szymczak – FD (21), Zygfryd Perlicki, Józef Błaszczyk, Stanisław Stefański – Soling (8), Tomasz Holc, Roman Rutkowski – Tempest (12)

Montreal 1976 – Ryszard Blaszka – Finn (13)

Moskwa 1980 – Ryszard Skarbiński – Finn (7), Jan Bartosik, Jerzy Wujecki, Zdzisław Kotła – Soling (9), Andrzej Iwiński, Ludwik Raczyński – FD (11), Tomasz Holc, Zbigniew Malicki – Star (12), Bogdan Kramer, Jarogiew Kruger – Tornado (9), Leon Wróbel, Tomasz Stocki – 470 (5).

Seul 1988 – Grzegorz Myszkowski – Winglider (17), Henryk Blaszka – Finn (20)

Barcelona 1992 – Joanna Burzyńska – Lechner (9), Piotr Olewiński – Lechner (28), Marek Chocian, Zdzisław Staniul – 470 (21)

Atlanta 1996 – Mateusz Kusznierewicz – Finn (1), Marek Chocian, Zdzisław Staniul – 470 (17), Weronika Glinkiewicz – Europa (20), Dorota Staszewska – Mistral (6), Mirosław Małek – Mistral (11)

Sydney 2000 – Mateusz Kusznierewicz – Finn (4), Tomasz Stańczyk, Tomasz Jakubiak – 470 (21), Paweł Kacprowski, Paweł Kuźmicki – 49er (12), Anna Gałecka – Mistral (11), Przemysław Miarczyński – Mistral (8), Monika Bronicka – Europa (14), Maciej Grabowski – Laser (7)

Ateny 2004 – Mateusz Kusznierewicz – Finn (3), Monika Bronicka – Europa (21), Maciej Grabowski – Laser (11), Tomasz Stańczyk, Tomasz Jakubiak – 470 (21), Zofia Klepacka – Mistral (12), Przemysław Miarczyński – Mistral (5), Marcin Czajkowski, Krzysztof Kierkowski – 49er (18).

Pekin 2008 – Mateusz Kusznierewicz – Dominik Życki – Star (4), Patryk Piasecki, Kacper Ziemiński – 470 (19), Marcin Czajkowski, Krzysztof Kierkowski – 49er (16), Rafał Szukiel – Finn (10), Katarzyna Szotyńska – Laser Radial (9), Maciej Grabowski – Laser (16), Zofia Klepacka – RS:X (7), Przemysław Miarczyński RS:X (16).

Londyn 2012 – Mateusz Kusznierewicz, Dominik Życki – Star (8), Zofia Klepacka – RS:X (3), Przemysław Miarczyński – RS:X (3), Piotr Kula – Finn (16), Łukasz Przybytek, Paweł Kołodziński – 49er (13), Agnieszka Skrzypulec, Jolanta Ogar – 470 (12), Kacper Ziemiński – Laser (17), Anna Weinzieher – Laser Radial (22)

Rio 2016 – Łukasz Przybytek, Paweł Kołodziński – 49er (8), Piotr Myszka – RS:X (4), Małgorzata Białecka – RS:X (14), Agnieszka Skrzypulec, Irmina Mrózek-Gliszczynska (10), Kacper Ziemiński – Laser (18)