Joanna Pajkowska odebrała Nagrodę im. Leonida Teligi

Jury Nagrody im. Leonida Teligi uhonorowało Joannę Pajkowską za jej niezwykły rejs solo non stop dookoła świata na jachcie “Fanfan”. Ze względu na pandemię koronawirusa laureatka otrzymała pamiątkowy medal dopiero 6 lipca 2020 roku. Nagrodę wręczył zastępca redaktora naczelnego portalu nowezagle.pl, Waldemar Heflich.

22 kwietnia 1969 roku Robin Knox Johnston na drewnianym jachcie “Suhaili” jako pierwszy człowiek na świecie samotnie opłynął kulę ziemską bez zawijania do portów. Jego epicki rejs z Falmouth do Falmouth trwał 313 dni. Brytyjski żeglarz stał się dla milionów żeglarzy wzorem do naśladowania i przykładem jak można realizować swoje marzenia. Do dziś jest ikoną światowego jachtingu oceanicznego.

50 lat później, 28 kwietnia 2019 roku, Joanna Pajkowska na aluminiowym jachcie “Fanfan” jako pierwsza Polka i jedna z kilku kobiet w historii zakończyła samotny rejs non stop dookoła świata. Jej rejs ze startem i metą w Plymouth trwał 216 dni. Polska żeglarka dołączyła do grona najwybitniejszych współczesnych żeglarzy świata. W kraju i na świecie uhonorowano ją prestiżowymi nagrodami środowiska żeglarskiego.    

Pajkowska, tak jak jej wielcy poprzednicy, popłynęła trasą liczącą około 29 000 mil morskich, która prowadziła przez Atlantyk, dookoła Przylądka Dobrej Nadziei, przez Ocean Południowy, dookoła przylądka Leeuwin, przez południowy Pacyfik, dookoła przylądka Horn i przez Atlantyk na półkulę północną, do Plymouth. Był to niezwykle trudny sprawdzian ludzkiej wytrzymałości i umiejętności żeglarskich. 

Żeglarstwo jest jej pasją od najmłodszych lat. Trzykrotnie opłynęła świat, kilkanaście razy pokonała Atlantyk i czterokrotnie Horn. Startowała w prestiżowych regatach: OSTAR, TWOSTAR, Transat Jaques Vabre, Fastnet i Sydney-Hobart. Odnosiła sukcesy i doznawała porażek. Żeglowała samotnie oraz z polskimi i międzynarodowymi załogami. Jest człowiekiem morza, gotowym w każdej chwili nieść innemu pomoc. Pracowała jako członek załogi statku ratownictwa morskiego Salcombe Lifeboat z Royal National Lifeboat Institution (RNLI). Brała udział w szeregu akcji ratowniczych. Ma wielkie doświadczenie zdobyte na morzach i oceanach całego świata. Swoim dorobkiem żeglarskim i sukcesami sportowymi mogłaby obdzielić kilkunastu wybitnych zawodników. 

Joanna Pajkowska jest laureatką prestiżowej Nagrody im. Leonida Teligi. Przyznano ją za wielki wyczyn żeglarski wyjątkowej osobie, która dla młodych ludzi może być wzorem pracowitości, siły woli, hartu ducha i otwartości na innych. W czasach, gdy coraz więcej mamy wokół nas bylejakości, postaw egoistycznych, przejawów nacjonalizmu i ksenofobii, tacy ludzie jak Joanna Pajkowska dają nadzieję i szansę na lepsze wychowanie młodego pokolenia.  

Wręczenie nagrody odbyło się 6 lipca 2020 roku w domu Joanny Pajkowskiej w obecności zaproszonych żeglarzy, z którymi odbyła wiele rejsów, w tym wokół przylądka Horn. 

Historia Nagrody im. Leonida Teligi

Od 1970 roku, miesięcznik “Żagle” przyznawał co roku Nagrodę im. Leonida Teligi za twórczość literacką, wyczyn żeglarski i działalność na rzecz popularyzacji żeglarstwa w Polsce. Nagroda ta jest jednym z najstarszych i najbardziej prestiżowych wyróżnień żeglarskich w kraju. Awers medalu zaprojektował w 1970 roku Adam Myjak, dziś profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Rewers projektował jego kolega z ASP, późniejszy olimpijczyk w klasie Star z 1980 roku, Zbigniew Malicki. W ciągu tych lat jej laureatami byli najwybitniejsi pisarze, publicyści, żeglarze, redakcje i organizacje.

Teliga był pierwszym Polakiem i pierwszym Słowianinem, który samotnie opłynął świat. Gdy wypływał był członkiem redakcji Magazynu “Żagle”. Przez całą wyprawę przysyłał korespondencje, publikowane na łamach naszego miesięcznika. Kilka lat temu wydaliśmy zbiór wszystkich artykułów Leonida pisanych specjalnie dla naszego pisma. Jego rejs na jachcie “Opty” trwał dwa lata i dwa miesiące. Żeglował bez zawijania do portu z Fiji do Dakaru, wokół Przylądka Dobrej Nadziei – 13 500 mil morskich non-stop w 165 dni. W tamtych czasach był to niezwykły wyczyn. Leonid zmarł 21 maja 1970 roku, niespełna rok po zakończeniu swojego wielkiego rejsu. Na 100 lecie urodzin Leonida Teligi, w jego rodzinnym mieście – Grodzisku Mazowieckim, odsłonięto pomnik wielkiego żeglarza.

Tekst Waldemar Heflich, Zdjęcia Waldemar Heflich

Laureaci Nagrody im. Leonida Teligi

1971
Włodzimierz Głowacki za książkę “Wspaniały świat żeglarstwa” (Nagroda Główna)

1972 
Zbigniew Milewski za książkę “Projektowanie i budowa jachtów żaglowych” (Nagroda Główna)
Dziennik “Głos Wybrzeża” za popularyzację żeglarstwa (Honorowe Wyróżnienie)

1973
Tadeusz Lisowski za cykl programów telewizyjnych “Pokochać wiatr”(Nagroda Główna)

1974 
Dariusz Bogucki za książkę “Do brzegów Grenlandii” (Nagroda Główna)
Miesięcznik “Morze” za popularyzowanie żeglarstwa (Honorowe Wyróżnienie)

1975 
Mieczysław Pluciński i Stefan Workert za książkę “Sam zbuduj łódź” (Nagroda Główna)
Telewizja Polska za popularyzowanie żeglarstwa (Honorowe Wyróżnienie)

1976
Aleksander Kaszowski i Zbigniew Urbanyj za książkę “Eurosem na Horn” (Nagroda Główna)
Zespół TV za magazyn “Latający Holender” (Honorowe Wyróżnienie)

1977 
Halina Stefanowska za książkę “Rozśpiewane morze” (Nagroda Główna)
Wydawnictwo Sport i Turystyka za publikacje o tematyce żeglarskiej (Honorowe Wyróżnienie)

1978
Stefan Wysocki za całokształt twórczości o tematyce żeglarskiej (Nagroda Główna)
Dziennik “Głos Szczeciński” za popularyzowanie żeglarstwa (Honorowe Wyróżnienie)

1979
Andrzej Rymkiewicz za książkę “Regaty” (Nagroda Główna)
Zespół Magazynu Telewizyjnego “Siódemka” za popularyzowanie żeglarstwa (Honorowe Wyróżnienie)

1980
Jerzy Dziewulski za książkę Wiadomości o jachtach żaglowych (Nagroda Główna)
Tygodnik “Sportowiec” za popularyzowanie żeglarstwa (Honorowe Wyróżnienie)
Czesław Czarnocki za całokształt działalności żeglarskiej (Honorowe Wyróżnienie)

1981

Krzysztof Baranowski za książkę “Dom pod żaglami” i programy telewizyjne (Nagroda Główna)
Wydawnictwo “Iskry” za publikacje o tematyce żeglarskiej (Honorowe Wyróżnienie)

1982 
Aleksander Kaszowski i Zbigniew Urbanyj za książkę “Polskie jachty na oceanach” (Nagroda Główna)
Krajowa Agencja Wydawnicza za publikacje o tematyce żeglarskiej (Honorowe Wyróżnienie)
Mieczysław Pluciński za udane konstrukcje łodzi i jachtów (Honorowe Wyróżnienie)
Juliusz Sieradzki za udane konstrukcje jachtów (Honorowe Wyróżnienie)

1983 
Antoni J. Pisz za książkę “Marią przez Pacyfik” (Nagroda Główna)
Tygodnik “Świat Młodych” za popularyzację żeglarstwa (Honorowe Wyróżnienie)
Józef Marczewski za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne)

1984
Dariusz Bogucki za książkę “Zanim powrócimy” (Nagroda Główna)
Warszawski EMPiK za popularyzację żeglarstwa (Honorowe Wyróżnienie)
Jerzy Sydow za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne)

1985
Krzysztof Baranowski za książkę “Praktyka oceaniczna” (Nagroda Główna)
Młodzieżowy Klub Morski “Szkwał” za organizację festiwali szantowych “Shanties” (Honorowe Wyróżnienie)
Marian Lenz za długoletnią współpracę z Żaglami (Wyróżnienie Specjalne)

1986
Jacek Czajewski za książkę “Nawigacja żeglarska” (Nagroda Główna)
Tygodnik “Wybrzeże” za popularyzację żeglarstwa (Honorowe Wyróżnienie)
Zygmunt Choreń za projekt i budowę wielkich żaglowców (Honorowe Wyróżnienie)
Stefan Wysocki za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne)

1987
Włodzimierz Głowacki za całokształt twórczości żeglarskiej (Nagroda Główna)
Miesięcznik “Budownictwo Okrętowe” za popularyzację żeglarstwa (Honorowe Wyróżnienie)
Witold Tomaszewski za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne)

1988
Stefan Wysocki za książkę “Elementarz żeglarski” (Nagroda Główna)
Zespół Bloku Harcerskiego IV Polskiego Radia za audycje “Kliper siedmiu mórz” (Honorowe Wyróżnienie)
Jan Goralewski za całokształt działalności żeglarskiej (Honorowe Wyróżnienie)
Piotr Jankowiak za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne)

1989
Jacek Czajewski za książkę “Szkoła pod żaglami” (Nagroda Główna)
Wydawnictwo “Glob” za publikacje o tematyce żeglarskiej (Honorowe Wyróżnienie)
Witold Tobis za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne)

1990
Zbigniew Kosiorowski za czterotomowy cykl powieści “Przez cztery oceany” (Nagroda Główna)
Waldemar Heflich i zespół TV za magazyn “Z wiatrem i pod wiatr” (Honorowe Wyróżnienie)
Zbigniew Michalski za całokształt działalności żeglarskiej (Honorowe Wyróżnienie)
Jan Dominowski za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne)
Jerzy Kuliński za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne)

1991
Nagrody nie przyznano

1992
Marek Czasnojć za książkę “Świat wielkich żagli” (Nagroda Główna)
Marek Siurawski za książkę “Szanty i szantymeni” (Nagroda Główna)
Jerzy Kuliński za przewodnik dla żeglarzy “Polskie porty otwartego morza” (Nagroda Główna)
Ludomir Mączka za wieloletnią żeglarską wędrówkę po świecie będącą wykładnią filozofii żeglarstwa swobodnego (Honorowe Wyróżnienie)
Roman Paszke za stworzenie pierwszego w Polsce zawodowego zespołu regatowego GEMINI (Honorowe Wyróżnienie)

1993
głównej nagrody nie przyznano
Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie za podjęcie się roli wydawcy “Żagli” (Honorowe Wyróżnienie)
Wojciech Kuczkowski za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne)

1994 
Wojciech Kuczkowski za książkę “Szlak Wielkich Jezior Mazurskich – Przewodnik dla żeglarzy” (Nagroda Główna)
Polski Związek Żeglarski za 70 lat propagowania żeglarstwa (Honorowe Wyróżnienie)
Jacek Czajewski za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne)

1995
Witold Tobis za książkę “Budowa i naprawa jachtów z laminatu” (Nagroda Główna)
Joseph Conrad Yacht Club (Chicago) za 25 lat upowszechniania żeglarstwa wśród Polonii Amerykańskiej (Honorowe Wyróżnienie)
Marek Słodownik za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne)

1996 
Jerzy Dziewulski za książkę “Wiadomości o jachtach żaglowych” (Nagroda Główna)

1997
Joanna Rafalska-Nadolna za tomik poezji “Moje Morze” (Nagroda Główna)
Oficyna Wydawnicza “ALMA-PRESS” za wydawanie książek i podręczników żeglarskich (Honorowe Wyróżnienie)
Jacek Czajewski za redakcję pierwszej w Polsce Encyklopedii Żeglarskiej (Honorowe Wyróżnienie)
Leszek Błaszczyk za długoletnie redagowanie “Żagli” (Wyróżnienie Specjalne)

1998
Henryka Stępień za książkę “Mariusz Zaruski – opowieść biograficzna” (Nagroda Główna)
Mirosław Kowalewski i Zespół “Zejman i Garkumpel” za popularyzację żeglarstwa i problematyki morskiej wśród dzieci (Honorowe Wyróżnienie)
Jerzy Rogacki za długoletnią współpracę z “Żaglami” (Wyróżnienie Specjalne )

1999
Jerzy Sydow za książkę “Żeglowanie po śródlądziu” (Nagroda Główna)
Zespół “Cztery Refy” za popularyzację żeglarstwa poprzez piosenkę żeglarską (Honorowe Wyróżnienie)
Jerzy Kołakowski za wieloletnią współpracę z miesięcznikiem “Żagle” (Wyróżnienie Specjalne)

2000
Zbysław Śmigielski za książkę “Kapitanowie” (Nagroda Główna)
Mateusz Kusznierewicz za popularyzację żeglarstwa polskiego na Świecie (Honorowe Wyróżnienie)
Wydawnictwo “Neptun” pod kierownictwem Jerzego Saleckiegoza twórczość ułatwiającą uprawianie żeglarstwa – wydanie cyklu książek pt. “Polskie Jachty” (Honorowe Wyróżnienie)
Wojciech Kuźnicki za długoletnią współpracę z miesięcznikiem “Żagle” (Wyróżnienie Specjalne)

2001
Jacek Czajewski za zbiór opowiadań żeglarskich pt. “Morskie opowieści” (kat. Literatura i Sztuki)
Karol Jabłoński za wyczyn żeglarski (kat. Wyczyn żeglarski)
TVP Warszawski Ośrodek Telewizyjny za popularyzacje żeglarstwa (kat. Popularyzacja Żeglarstwa)

2002
Arkadiusz Pawełek za książkę pt. “Cena strachu” (kat. literatury i sztuki)
Roman Paszke z załogą s/y “Warta-Polpharma” za udział w regatach The Race (kat. Wyczyn Żeglarski)
Telewizja Polska Pr. I za 100 dni relacji z regat “The Race” (kat. Popularyzacja Żeglarstwa)

2003
Czesław Marchaj za całość dorobku – książki z cyklu “Teoria Żeglowania” (Nagroda Specjalna)
Wojciech Skórski za książkę pt. “Łupinką przez Atlantyk” (kat. Publikacji o tematyce żeglarskiej)
Karol Jabłoński mistrz świata w match racingu (kat. Wyczyn Sportowy)
Radio Szczecin za popularyzację żeglarstwa (kat. Popularyzacja Żeglarstwa)

2004
Henryk Wolski za książkę “Fortitudine Vincimus” (kat. Literatura i Sztuki)
Przemysław Miarczyński mistrz świata w kl. Mistral (kat. Wyczynu Żeglarskiego)
Miasto Gdynia za wszechstronną pomoc przy organizacji zlotu żaglowców Cutty Sark (kat. Popularyzacji Żeglarstwa)
STA Poland za organizację “Cutty Sark” w Gdyni w 2003 r. (kat. Popularyzacja Żeglarstwa)

2005
Adam Piechal i Jerzy Salecki za “Polsko-angielski słownik żeglarski” (kat. Literatura i Sztuki)
Mateusz Kusznierewicz za wyniki w 2004 r. i brązowy medal olimpijski w Atenach 2004 (kat. Wyczyn Żeglarski)
Radio Olsztyn za konsekwentną popularyzację i promocję Mazur i żeglarstwa (kat. Popularyzacja Żeglarstwa)

2006 
Anna Rybczyńska za książkę pt. “Prawda o Władysławie Wagnerze” (kat. Literatura i Sztuki)
Patryk Piasecki za osiągnięcia sportowe w 2005 r. (kat. Wyczyn Żeglarski)
Program Nivea “Błękitne Żagle” za działalność żeglarską wśród setek młodych żeglarzy, funkcjonujący od 5 lat (kat. Popularyzacji Żeglarstwa)

2007
Andrzej Kolaszewski, Piotr Świdwiński za podręcznik “Żeglarz Jachtowy” (kat. Publikacja o tematyce żeglarskiej)
Maciej Grabowski za zdobycie srebrnego medalu mistrzostw Europy w klasie Laser (kat. Sportowy wyczyn żeglarski)
Subiektywny Internetowy Serwis Informacyjny Jerzego Kulińskiego (kat. Popularyzacja żeglarstwa)

2008
Rudolf Krautschneider – za książkę “Co przyniosły fale i wiatr” (kat. Publikacja o tematyce żeglarskiej)
Piotr Tarnacki – za trzecie mistrzostwo świata w klasie Micro (kat. Sportowy wyczyn żeglarski)
The Tall Ships’ Races 2007 – za wspaniałą organizację wielkiej imprezy. Nagroda dla komitetu organizacyjnego pod przewodnictwem prezydenta Szczecina – Piotra Krzystka (kat. Popularyzacja żeglarstwa)

2009
Jacek Komuda – za książkę “Galeony wojny” (kat. Publikacja o tematyce żeglarskiej)
Mateusz Kusznierewicz i Dominik Życki – za mistrzostwo świata w klasie Star i 4 m. na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie w 2008 r. (kat. Sportowy wyczyn żeglarski)
Alma-press – za systematyczne powiększanie żeglarskiej biblioteki w Polsce (kat. Popularyzacja żeglarstwa)

2010
Wojciech Kuźnicki – za książkę w podwójnej wersji językowej po polsku i po angielsku pt “Żeglarstwo lodowe dla najmłodszych” (kat. Publikacja o tematyce żeglarskiej).
Rafał Szukiel – za zwycięstwo w olimpijskiej klasie Finn w regatach Kieler Woche 2009 (kat. Sportowy wyczyn żeglarski).
Jolanta i Sławomir Klupsiowie – za wieloletnią pracę na rzecz popularyzacji i promocji żeglarstwa i kultury morskiej oraz za pełen pasji program telewizyjny “Opowieści wiatru i morza”. (kat. Popularyzacja żeglarstwa)

2011
Jacek Czajewski – za książkę “Morze i żagle w poezji polskiej” (kat. Publikacja o tematyce żeglarskiej).
Piotr Myszka – za tytuł mistrza świata w olimpijskiej klasie RS:X (kat. Sportowy wyczyn żeglarski).
magazyn Wr.OZŻ “Szkwał” – za wkład w popularyzację i rozwój polskiego żeglarstwa (kat. Popularyzacja żeglarstwa).

2012 
Monika Witkowska – za książkę “Kurs Arktyka” (kat. Literatura i Sztuka o tematyce żeglarskiej).
Zbigniew Gutkowski – za 2. miejsce w wokółziemskich etapowych regatach Velux 5 Oceans
(kat. Sportowy wyczyn żeglarski).
Szczeciński Program Edukacji Morskiej i jego twórca Wiesław Seidler – za 15 lat działalności na rzecz promocji żeglarstwa (kat. Popularyzacja żeglarstwa).

2013 
Apolinary Pastuszko – za książkę “Klasa Finn – ważna karta w historii polskiego żeglarstwa regatowego” (kat. Literatura i Sztuka o tematyce żeglarskiej).
Zofia Noceti-Klepacka i Przemysław Miarczyński – za zdobycie brązowego medalu IO Londyn 2012 w klasie RS:X (kat. Sportowy wyczyn żeglarski).
Jarosław Bazylko za 18 lat działania na rzecz organizacji Pucharu Polski Jachtów Kabinowych (kat. Popularyzacja żeglarstwa).

2014 
Zbigniew Kosiorowski – za całokształt twórczości o tematyce żeglarskiej (kat. Literatura i Sztuka o tematyce żeglarskiej).
Piotr Ogrodnik, Piotr Petryla i Grzegorz Banaszczyk – za mistrzostwo świata w klasie Micro (kat. Sportowy wyczyn żeglarski).
Marek Szurawski – za upowszechnianie od wielu lat kultury związanej z morzem i jego historią (kat. Popularyzacja żeglarstwa).

2015
Piotr Kasperaszek – Grecja. Najlepsze trasy dla żeglarzy – przewodnik po Grecji (kat. Literatura i Sztuka o tematyce żeglarskiej).
Karol Jabłoński – za mistrzostwo świata, Europy i Polski w klasie DN zdobyte w roku 2015 (kat. Sportowy wyczyn żeglarski).
Jerzy Porębski – za wieloletnią popularyzację kultury związanej z żeglarstwem, morzem i jego historią (kat. Popularyzacja żeglarstwa).

2016
Ewa Skut – “Pod żaglami w lodowych krainach” (kat. Literatura i Sztuka o tematyce żeglarskiej).
Piotr Myszka – za mistrzostwo świata w klasie RS:X (kat. Sportowy wyczyn żeglarski).
Organizatorzy Nagrody “Przyjazny Brzeg” PTTK/PZŻ – za wieloletnią popularyzację kultury związanej z żeglarstwem, morzem i jego historią (kat. Popularyzacja żeglarstwa).

2017
Agnieszka Skrzypulec i Irmina Mrózek Gliszczynska – za sportowy wyczyn i mistrzostwo świata w klasie 470 
Jerzy Pieśniewski – w kategorii publikacja, autor książki “Szybciej niż wiatr” 
Milka Jung – w kategorii popularyzacja za wiele cennych tłumaczeń literatury żeglarskiej 

2018
Szymon Kuczyński i Mariusz Koper – równorzędna nagroda w kategorii wyczyn sportowy
Marcin Palacz – w kategorii publikacja o tematyce żeglarskiej, za przewodnik żeglarski – “Polskie wybrzeże Bałtyku”

2019
Joana Pajkowska – za samotny rejs non stop dookoła świata
Dla dzieci o morzu, klimacie i ekologii – Jan Marcin Węsławski i Lech Kotwicki (kat. literatura)

***

LEONID TELIGA (1917 – 1970)

Leonid Teliga urodził się we Wiaźmie w Rosji, ale dzieciństwo spędził w Grodzisku Mazowieckim. Żeglować zaczął już przed wojną, uzyskując stopień sternika morskiego w ośrodku w Jastarni. Ukończył szkołę podchorążych piechoty i od 1938 roku służył jako podporucznik w 44 Pułku Strzelców. Walczył i był ranny w kampanii wrześniowej, po czym przedostał się na wschód. W ZSRR pływał jako rybak na Morzu Azowskim i Czarnym. Po wybuchu wojny radziecko-niemieckiej zgłosił się do armii Andersa, z którą ewakuował się na Bliski Wschód i dalej do Anglii. Tam trafił do lotnictwa, walczył w 300 Dywizjonie Bombowym im. Ziemi Mazowieckiej. Wrócił do Polski w 1947 roku. Pracował jako dziennikarz, literat i tłumacz (m. in. “HMS Ulisses” Alistaira MacLeana) oraz jako attaché prasowy ambasady w Rzymie. Przy nadarzających się okazjach, starał się wracać do rybołówstwa, łącząc pracę z przyjemnością. Pływał też jako dziennikarz z polskimi rybakami (“Trawlerem do Afryki”). Pracował też z ramienia Polski w misjach rozjemczych ONZ w Korei i Laosie. W miarę możliwości żeglował, a w wolnych chwilach pracował również jako instruktor żeglarstwa – najpierw w Warszawie, a następnie w klubie “Gryf” w Gdyni.

Samotny rejs dookoła świata był realizacją marzenia całego życia. Teliga organizował go sam, za własne pieniądze, pomimo albo wbrew oficjalnym strukturom żeglarskim. Wtedy, w latach 60-ych było to coś wyjątkowego. Mawiał: “Jeśli uda mi się zbudować ten jacht, nazwę go OPTY-mista, jeśli nie, to zawsze starczy mi kajak, który nazwę PESY-mista i popłynę nim na jeziora mazurskie”. Jacht “Opty” został zaprojektowany przez Leona Tumiłowicza, (typ “Tuńczyk” jol, o długości 9,85 m) jako rozwinięcie jego przedwojennej jeszcze konstrukcji “Konik Morski”. Na owe czasy był przyzwoicie wyposażony, choć dziś może nam się wydawać szokujący rejs na drewnianym jachcie, o drewnianych masztach, bez radiostacji, elektryczności, przez większą część trasy także bez silnika pomocniczego. Okres budowy jachtu i przygotowań do wyprawy to pasmo kłopotów i wyrzeczeń, dosłownie głodu i chłodu ale i życzliwość czasem zupełnie obcych ludzi i instytucji. Trzeba pamiętać, że wtedy w Polsce nie szło się do sklepu po elementarne wyposażenie, części i żeglarskie zaopatrzenie. Żeby cokolwiek kupić nie wystarczyło mieć pieniądze, trzeba było załatwić dostęp, zgodę, przydział.

Wyprawa zaczęła się 25 stycznie 1967 r. w Casablance, dokąd “Opty” dowieziono statkiem. Było to konieczne wobec przedłużających się przygotowań, zimowa żegluga była niemożliwa, a na przeżycie kolejnego roku Teliga po prostu nie miał pieniędzy. Trasa prowadziła poprzez Wyspy Kanaryjskie, Małe Antyle do Kanału Panamskiego, gdzie doszło do przykrego incydentu z amerykańską administracją Kanału, która zastanawiała się kilkanaście dni zanim przepuściła jacht z kraju komunistycznego. Interweniowała polska ambasada w Waszyngtonie, a Teligę wzięła w obronę nawet prasa światowa. Dalej trasa wiodła przez Galapagos, Markizy, Tahiti, Bora-bora do Fidżi. Z tego etapu powstała relacja w formie “Miniatury Morskiej” pod tytułem ,”Opty – od Gdyni do Fidżi” wydana w 1970 roku.

W rejsie bywało ciężko, głodno, a z powodu cieknącej konstrukcji nadbudówki – mokro, Teligę nękało też lumbago. Potrafił się jednak cieszyć morzem i spotykanymi na trasie ludźmi. Wzbudzał też wszędzie zainteresowanie najpierw “egzotyczną” biało-czerwoną banderą, a potem swoją osobowością.

Na Fidżi Teliga wobec problemów z uzyskaniem wizy australijskiej podjął decyzję o pominięciu tego kontynentu. Ponieważ także odwiedziny RPA były wówczas niemożliwe, zaowocowało to trwajacym 165 dni “skokiem” o długości ponad 13200 mil morskich bezpośrednio do Dakaru. Teliga pobił w ten sposób osiemdziesięciopięcioletni rekord samotnego przebywania non-stop w morzu. Do Dakaru Teliga dopłynął odczuwając już chorobę nowotworową. Zdołał jeszcze doprowadzić jacht do Casablanki, gdzie zakończył rejs 30 kwietnia 1969 r. Z Maroka wrócił do Warszawy samolotem prosto do szpitala. W trakcie choroby zdołał jeszcze doprowadzić do wydania drugiej części relacji, “Miniatury Morskiej”: ,”Opty – od Fidżi do Casablanki” i rozpoczął pisanie książki, której dokończenie przerwała mu śmierć 21 maja 1970 r. Książkę pod tytułem “Samotny rejs Opty” (Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1973 i 1976), w oparciu o pozostawione materiały, listy i notatki, wydał trzy lata po śmierci Leonida jego brat Stanisław.

Leonid Teliga stał się pierwszym Polakiem, który opłynął samotnie Ziemię. Wcześniej uczyniło to tylko kilkunastu żeglarzy z czterech krajów. Oczywiście, gdy powrócił, próbowano uczynić z niego nagradzanego i fetowanego bohatera, jednak stan zdrowia w dużym stopniu to utrudnił. Został odznaczony Orderem Odrodzenia Polski (najwyższe ówczesne odznaczenie), jego imię nadano Stoczni Jachtowej w Szczecinie (gdzie zbudowano także należący do typu “Antares” duży regatowy jacht o imieniu “Leonid Teliga”) oraz frachtowcowi polskiej marynarki handlowej. Na ścianie warszawskiej kamienicy przy ulicy Marzanny 1 wmurowano tablicą pamiątkową, koło Baseny Jachtowego w Gdyni stoi jego niewielki pomnik (od roku 2009 zastawiony budami handlowymi i niewidoczny dla przechodniów), zaś w Alei Zasłużonych Ludzi Morza w Rewie wśród najwcześniejszych umieszczono tarczę mu poświeconą.

Redakcja miesięcznika “Żagle” od 1971 roku przyznawała nagrodę im. Leonida Teligi za popularyzację żeglarstwa. Przez około trzydziestu lat drużyny harcerskie rywalizowały o “Proporzec Leonida Teligi”, pochodzący od proporczyka zastępu “Niedźwiedzi”, którego był członkiem w 1928 roku. Imię Teligi noszą też liczne szkoły i drużyny harcerskie i gdzieniegdzie ulice. Jacht “Opty” po latach trafił do Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, niestety obecnie nie jest dostępny dla zwiedzających.

Wielkość Leonida Teligi polega nie tylko na fakcie bycia pierwszym, nie tylko na heroiczności rejsu, przygotowań do niego i jego zakończenia. Także, a może przede wszystkim, na tym jakim był człowiekiem. Był optymistą, wierzącym w ludzi i ich dobroć. Wszyscy, którzy go znali, nawet przelotnie i pobieżnie, uważali się za jego przyjaciół. Łączył niesamowitą zdolność do wyrzeczeń, hart ducha i siłę charakteru z dziecięcą ufnością i umiejętnością snucia marzeń. Można powiedzieć, że otworzył oceany dla Polaków.

Podczas 165-dniowego pobytu w morzu, gdzieś na Oceania Indyjskim, Leonid Teliga dopisał dwie zwrotki do najpopularniejszej wówczas żeglarskiej piosenki “Pod żaglami Zawiszy”:

Sytuacja “Opty”-czna
W farwaterze księżyca
“Opty” dziobek swój nurza,
Czasem dręczy go cisza,
Częściej straszy go burza

A w kabinie zamknięta,
Niczym w muszli ostryga,
Siedzi zła i zmarznięta,
Długobroda Teliga

Andrzej “Colonel” Remiszewski