Nominacje do Nagrody im. Leonida Teligi za rok 2023

Przyznawana corocznie przez nasz portal Nagroda im. Leonida Teligi honoruje książki polskich autorów o szeroko pojętej tematyce żeglarskiej, wydane w danym roku i nadesłane do redakcyjnej recenzji.

REDAKCJA

W 2023 roku opublikowaliśmy 13 recenzji książek, z czego 12 mogło ubiegać się o Nagrodę. Z pewnością nie są to wszystkie polskie książki, które mogą zainteresować żeglarzy, ale daje to ogólny przegląd tego, co na rynku wydawniczym wydarzyło się w ostatnim roku.

Jury w składzie redaktor naczelny portalu Dominik Życki, jego zastępca Waldemar Heflich oraz Piotr Dalecki i Marek Zwierz wybrało cztery pozycje, które wyróżniły się wśród zeszłorocznych wydawnictw. Są to:

Krzysztof Baranowski – „Mity mórz i oceanów”

Greckie mity mórz i oceanów to tylko mała część tego kompendium światowej mitologii. Mamy tu i opowieści arabskie i japońskie. Mamy starożytny Egipt, Mezopotamię, Rzym i Indie. Oczywiście także Oceanię i Skandynawię, bo to przecież chyba najbardziej morskie i oceaniczne, krainy. Są mity celtyckie, fenickie, sumeryjskie i biblijne. Opisane są statki, wyspy, podróże, żeglarze, herosi, bogowie, rejsy, potwory morskie, królowie i mity o powstaniu świata. W wielu mitach najpierw powstał ocean i dopiero z oceanu wyłonił się świat. Wydawnictwo BOSZ też się postarało i książka wyszła naprawdę piękna.

Paulina Reiter – „Samotne oceany”

Paulina Reiter próbuje odpowiedzieć na pytanie czy sama to samotna. Autorka podejmuje polemikę z amerykańskim pisarzem i myślicielem Josephem Campbellem, że „przez tysiące lat, aby zostać bohaterem, trzeba było być mężczyzną” a bohaterskie kobiety to postaci z baśni, legend i mitów. Aby obalić tę teorię, opowiedziała historię pierwszej kobiety, która opłynęła samotnie świat dookoła. Dziennikarka zupełnie przypadkiem trafiła na dzieje kapitan Krystyny Chojnowskiej Liskiewicz, co dla mieszkańców Trójmiasta i okolic jest zadziwiające, i prowadząc długie rozmowy z bohaterką żeglarskiego wyczynu, jej mężem, Wacławem Liskiewiczem, przyjaciółmi, kolegami i znajomymi, ułożyła dla czytelników portret kobiety, dla której najważniejsza była wolność szeroko pojęta. Książka daleko odbiegająca od typowych opowieści o rejsach i żeglarskich wyczynach, skupiająca się bardziej na osobie bohaterki, niż na jej niewątpliwym wyczynie.

Rafał Klepacz – „Pieśni ludzi morza. 20 morskich opowieści o pieśniach żeglarskich i szantach”

Okazuje się, że w każdej szancie czy pieśni morskiej tkwi potencjał na choćby krótkie opowiadanie. I to opowiadanie zupełnie nieoczywiste. Czytając tekst „Hiszpańskich dziewczyn” można niemal nakreślić mapę rejsu wzdłuż Kanału Angielskiego. W przypadku „Sześciu błota stóp” poznajemy procedury morskiego pogrzebu. „Złota Arka” staje się pretekstem do opowieści o admirale Nelsonie, a jeden z rozdziałów zarysowuje krótko historię karaibskich piratów i wyjaśnia, co to była tak często w szantach cytowana „skrzynia umrzyka”. Jak widać o żeglarstwie można pisać inaczej niż tylko „stawiam foka, zrzucam grota, zjadam rybę”.

Wojciech Jacobson – „Od równika do bieguna”

Na książkę składa się wiele tekstów już częściowo publikowanych w prasie i klubowych gazetkach, ale są to teksty tak fascynujące, jak życie Wojciecha Jacobsona i nawet jeżeli ktoś je zna, to i tak warto sobie te historie przypomnieć. Zresztą nie on jest głównym bohaterem. Autor po prostu opowiada o napotkanych ludziach i o współtowarzyszach swoich wypraw. Szczególne miejsce ma tutaj Ludomir Mączka, z którym zaczęła się wielka włóczęga po morzach i oceanach. Po prostu historia polskiego żeglarstwa.

Laureata tegorocznej edycji Nagrody im. Leonida Teligi zaprezentujemy wkrótce.

Historia Nagrody im. Leonida Teligi

Od 1970 roku, miesięcznik “Żagle” przyznawał co roku Nagrodę im. Leonida Teligi za twórczość literacką. Nagroda ta jest jednym z najstarszych i najbardziej prestiżowych wyróżnień żeglarskich w kraju. W ciągu tych lat jej laureatami byli najwybitniejsi pisarze, publicyści, żeglarze, redakcje i organizacje.

Teliga był pierwszym Polakiem i pierwszym Słowianinem, który samotnie opłynął świat. Gdy wypływał był członkiem redakcji Magazynu “Żagle”. Przez całą wyprawę przysyłał korespondencje, publikowane na łamach naszego miesięcznika. Kilka lat temu wydaliśmy zbiór wszystkich artykułów Leonida pisanych specjalnie dla „Żagli”. Jego rejs na jachcie “Opty” trwał dwa lata i dwa miesiące. Żeglował bez zawijania do portu z Fiji do Dakaru, wokół Przylądka Dobrej Nadziei – 13 500 mil morskich non-stop w 165 dni. W tamtych czasach był to niezwykły wyczyn. Leonid zmarł 21 maja 1970 roku, niespełna rok po zakończeniu swojego wielkiego rejsu. Na 100 lecie urodzin Leonida Teligi, w jego rodzinnym mieście – Grodzisku Mazowieckim, odsłonięto pomnik wielkiego żeglarza.

Laureaci Nagrody im. Leonida Teligi

1971
Włodzimierz Głowacki za książkę “Wspaniały świat żeglarstwa” 

1972 
Zbigniew Milewski za książkę “Projektowanie i budowa jachtów żaglowych” 

1973
Tadeusz Lisowski za cykl programów telewizyjnych “Pokochać wiatr”

1974 
Dariusz Bogucki za książkę “Do brzegów Grenlandii” 

1975 
Mieczysław Pluciński i Stefan Workert za książkę “Sam zbuduj łódź” 

1976
Aleksander Kaszowski i Zbigniew Urbanyi za książkę “Eurosem na Horn”

1977 
Halina Stefanowska za książkę “Rozśpiewane morze” 

1978
Stefan Wysocki za całokształt twórczości o tematyce żeglarskiej 

1979
Andrzej Rymkiewicz za książkę “Regaty” 

1980
Jerzy Dziewulski za książkę Wiadomości o jachtach żaglowych 

1981
Krzysztof Baranowski za książkę “Dom pod żaglami” i programy telewizyjne

1982 
Aleksander Kaszowski i Zbigniew Urbanyj za książkę “Polskie jachty na oceanach” 

1983 
Antoni J. Pisz za książkę “Marią przez Pacyfik” 

1984
Dariusz Bogucki za książkę “Zanim powrócimy” 

1985
Krzysztof Baranowski za książkę “Praktyka oceaniczna”

1986
Jacek Czajewski za książkę “Nawigacja żeglarska” 

1987
Włodzimierz Głowacki za całokształt twórczości żeglarskiej 

1988
Stefan Wysocki za książkę “Elementarz żeglarski” 

1989
Jacek Czajewski za książkę “Szkoła pod żaglami” 

1990
Zbigniew Kosiorowski za czterotomowy cykl powieści “Przez cztery oceany” 

1991
Nagrody nie przyznano

1992
Marek Czasnojć za książkę “Świat wielkich żagli” 
Marek Siurawski za książkę “Szanty i szantymeni” 
Jerzy Kuliński za przewodnik dla żeglarzy “Polskie porty otwartego morza” 

1993
głównej nagrody nie przyznano

1994 
Wojciech Kuczkowski za książkę “Szlak Wielkich Jezior Mazurskich – Przewodnik dla żeglarzy” 

1995
Witold Tobis za książkę “Budowa i naprawa jachtów z laminatu” 

1996 
Jerzy Dziewulski za książkę “Wiadomości o jachtach żaglowych” 1997
Joanna Rafalska-Nadolna za tomik poezji “Moje Morze” 

1998
Henryka Stępień za książkę “Mariusz Zaruski – opowieść biograficzna” 

1999
Jerzy Sydow za książkę “Żeglowanie po śródlądziu” 

2000
Zbysław Śmigielski za książkę “Kapitanowie” 

2001
Jacek Czajewski za zbiór opowiadań żeglarskich pt. “Morskie opowieści” 

2002
Arkadiusz Pawełek za książkę pt. “Cena strachu” 

2003
Czesław Marchaj za całość dorobku – książki z cyklu “Teoria Żeglowania” 
Wojciech Skórski za książkę pt. “Łupinką przez Atlantyk” 

2004
Henryk Wolski za książkę “Fortitudine Vincimus” 

2005
Adam Piechal i Jerzy Salecki za “Polsko-angielski słownik żeglarski” 

2006 
Anna Rybczyńska za książkę pt. “Prawda o Władysławie Wagnerze” 

2007
Andrzej Kolaszewski, Piotr Świdwiński za podręcznik “Żeglarz Jachtowy”

2008
Rudolf Krautschneider – za książkę “Co przyniosły fale i wiatr”

2009
Jacek Komuda – za książkę “Galeony wojny”

2010
Wojciech Kuźnicki – za książkę w podwójnej wersji językowej po polsku i po angielsku pt “Żeglarstwo lodowe dla najmłodszych”

2011
Jacek Czajewski – za książkę “Morze i żagle w poezji polskiej”

2012 
Monika Witkowska – za książkę “Kurs Arktyka”

2013 
Apolinary Pastuszko – za książkę “Klasa Finn – ważna karta w historii polskiego żeglarstwa regatowego” (kat. Literatura i Sztuka o tematyce żeglarskiej).

2014 
Zbigniew Kosiorowski – za całokształt twórczości o tematyce żeglarskiej

2015
Piotr Kasperaszek – Grecja. Najlepsze trasy dla żeglarzy – przewodnik po Grecji

2016
Ewa Skut – “Pod żaglami w lodowych krainach”

2017
Jerzy Pieśniewski – za książkę “Szybciej niż wiatr” 
Milka Jung – za wiele cennych tłumaczeń literatury żeglarskiej 

2018
Marcin Palacz – w kategorii publikacja o tematyce żeglarskiej, za przewodnik żeglarski – “Polskie wybrzeże Bałtyku”

2019
Dla dzieci o morzu, klimacie i ekologii – Jan Marcin Węsławski i Lech Kotwicki

2020
Maciej Krzeptowski – za zbiór wspomnień „Trzymam się morza”

2021
Krzysztof Baranowski – za książkę – album „Żagle na sztalugach”

2022
Tomasz Maracewicz – za książkę „Symbole naszych marzeń”