Niemieckie uprawnienia żeglarskie: patent obowiązkowy czy dobrowolny?

Niemcy to kraj, w którym wszystko jest precyzyjnie uregulowane odpowiednimi przepisami. Mogło by się wydawać, że to niepotrzebna biurokracja, ale precyzja stanowionego prawa praktycznie wyklucza gumowe paragrafy. Ma to przede wszystkim zaletę przewidywalności najróżniejszych urzędów. Oczywiście nie zawsze tak było. To proces ciągłego ulepszania istniejących przepisów. Nie inaczej odbywało się to w sportach wodnych.

Tekst i zdjęcia Marek Zwierz

PRZECZYTAJ TAKŻE Certyfikaty RYA: brytyjskie uprawnienia żeglarskie – całkowicie dobrowolne

Ostatnia rewolucja w niemieckich uprawnieniach dokonała się mniej więcej na przełomie XX i XXI wieku. Celowo nie podaję tu dokładnej daty, ponieważ zmiana miała dość długi okres przejściowy, w którym można było zdobywać zarówno stare, jak i nowe uprawnienia. Te stare zachowują swoją ważność bezterminowo. Przynajmniej w Niemczech, bo już na przykład w Chorwackich firmach czarterowych uznawane są tylko te nowe, co sprawia, że wprawdzie wymiana dokumentów jest nieobowiązkowa, ale przydatna.

Niemieckie uprawnienia żeglarskie: obowiązkowe czy dobrowolne?

Niemieckie uprawnienia można podzielić w różnoraki sposób. Przede wszystkim są to uprawnienia wymagane przepisami i uprawnienia dobrowolne. Te wymagane, to praktycznie rodzaj prawa jazdy na łódkę z motorkiem. Od wspomnianej rewolucji dzielą się na uprawnienia śródlądowe i morskie i pozwalają na prowadzenie łodzi z silnikiem o mocy powyżej 11,03 kW lub 15 KM. Oficjalna nazwa tego dokumentu to Sportbootführerschein, czyli prawo jazdy na łodzie sportowe, z dodatkiem Binnen – śródlądowe, albo See – morskie.

Druga możliwość posortowania uprawnień to te na akweny morskie i śródlądowe. Sprawa na śródlądziu jest nieco bardziej skomplikowana, ponieważ poszczególne niemieckie Landy mogą sobie tworzyć własne przepisy i wcale nie jest łatwo przebić się przez ich gąszcz. Do tego dochodzą akweny międzynarodowe. Dla przykładu specjalne uprawnienia potrzebne są do pływania po Jeziorze Bodeńskim (Bodensee), jak i do prowadzenia dla statków poruszających się po Renie (Rhein). Żeby już zupełnie zaciemnić całą sprawę można dodać, że do komunikacji UKF na śródlądziu potrzebne są specjalne uprawnienia i międzynarodowe SRC nie wystarczy. Na ile dotyczy to łódek pod obcą banderą nie wiem, ale też zbytnio nie szukałem, żeby nie zaciemniać całościowego przekazu. Skupiłem się na przepisach dotyczących morza, albowiem jak wszem i wobec wiadomo, „słodka woda służy do picia”.

Na morzu dostępne są trzy stopnie żeglarskiego wtajemniczenia: SKS, SSS i SHS. Zaraz wyjaśnię te skróty, ale uprzedzam, że określenia są długie jak złowiony w Zatoce Puckiej węgorz i charakterystycznie dla niemieckiego języka są wielowyrazową zbitką. Wszystkie trzy uprawnienia są urzędowymi dokumentami państwowymi. Wszystkie trzy nie są obowiązkowymi uprawnieniami do prowadzenia jachtu. Obowiązkowymi stają się, kiedy nasza działalność ma charakter komercyjny. Wszystkie trzy są wydawane przez DSV (Deutsche Segler-Verband), niemiecki odpowiednik naszego PZŻ, oraz przez DMV (Deutsche Motoryacht-Verband e.V.) odpowiednio PZMiNW po naszej stronie. No to po kolei:

Niemieckie uprawnienia żeglarskie: Sportbootführerschein-See (SBF-See)

Najpierw podstawa, czyli wspomniany na początku Sportbootführerschein-See (SBF-See). To dokument konieczny do poruszania się po morskich drogach wodnych Niemiec. Musi go posiadać każdy, kto prowadzi łódkę z silnikiem o mocy powyżej 11,03 kW (15 KM) bez względu na jej wielkość. Teoretycznie gdybyśmy zarejestrowali tankowiec jako nie pływający komercyjnie jacht sportowy, moglibyśmy go z tym dokumentem prowadzić. Warunki otrzymania tego dokumentu to:

– ukończone 16 lat
– orzeczenie lekarskie (jest do tego celu specjalny wzór dokumentu)
– okazanie ważnego prawa jazdy lub świadectwo o niekaralności
– zgoda rodziców lub opiekunów dla niepełnoletnich kandydatów

Egzamin teoretyczny jest testem obejmującym nawigację, praktykę morską, MPDM (Międzynarodowe Prawo Drogi Morskiej) – z uwzględnieniem lokalnych przepisów niemieckich, meteorologię i prowadzenie jachtu. W części praktycznej kandydat pokazuje umiejętność przeprowadzenia podstawowych manewrów na silniku (MOB, przepraszam POB, obowiązkowo) i zawiązania podstawowych węzłów.

Sportbootführerschein-See jest wydawany jako Międzynarodowy Certyfikat ICC (International Certificate for Operator of Pleasure Craft) zgodnie z Rezolucją Nr 40 UNECE (United Nations Economic Commision for Europe)

Niemieckie uprawnienia żeglarskie: SKS – Sportküstenschifferschein

(Sport – wiadomo, Küste – wybrzeże, Schiffer – szyper, kapitan, Schein – dokument) Patent pozwalający na prowadzenie jachtów do 12 mil od stałego lądu. Stanowi on świetne uzupełnienie wiedzy wymaganej na SBF-See i jest uznawany przez dużą część firm czarterowych. Warunkiem starania się o ten patent są:

• ukończone 16 lat
• posiadanie SBF-See
• udokumentowane 300 mil na jachcie w rejonach przybrzeżnych (tak, tak, praktycznie na całym świecie staż liczy się w milach!)

Egzamin teoretyczny jest w formie testu, ewentualnie uzupełniony egzaminem ustnym, a sprawdzane są nawigacja, praktyka morska, MPDM i meteorologia. Do tego jest jeszcze egzamin praktyczny na jachcie z obowiązkowym manewrem POB. Przy okazji warto dodać, że w Niemczech manewr Człowiek za Burtą ma być przede wszystkim skuteczny. Nie ma obowiązku podejścia do poszkodowanej osoby po zawietrznej stronie jachtu. Robiłem kiedyś testy z „prawdziwym” człowiekiem i dla niego faktycznie spokojniej było po zawietrznej, ale dla pracującej na deku załogi zdecydowanie łatwiej było, gdy delikwent był po nawietrznej. Dodatkowo pozostawiając poszkodowanego po zawietrznej ryzykujemy, że jacht „przedryfuje” przez niego. Jak już wspomniałem, manewr ma być przede wszystkim skuteczny.

Niemieckie uprawnienia żeglarskie: SSS – Sportseeschifferschein

(Sport – wiadomo, See – morze, Schiffer – szyper, kapitan, Schein – dokument) – to już wyższe wtajemniczenie w żeglarstwo. Uprawnia on do prowadzenia jachtów na całym świecie w odległości do 30 mil od stałego lądu oraz bez takich ograniczeń na Bałtyku, Morzu Północnym, Kanale La Manche, Bristol Channel, Morzach Irlandzkim i Szkockim, Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym. Jak widać tutaj Niemcy uniknęli problemów prawnych z serii „jak dopłynąć do Szwecji nie zahaczając o Bornholm”, ale jednocześnie wybór bardzo wymagających akwenów pływowych określił równie wysokie wymagania dla kandydatów na ten stopień. Warunkiem zdawania egzaminu jest:

• ukończenie 16 lat
• posiadanie SBF-See
• udokumentowanie przeżeglowanych, po zdobyciu SBF-See, 1000 mil na morskich wodach przybrzeżnych na stanowisku oficera (prowadzącego wachtę) lub jego zastępcy

Egzamin składa się z części teoretycznej i praktycznej. Część teoretyczna to egzamin pisemny i ewentualnie ustny (w przypadku zdobycie niewystarczającej ilości punktów) z nawigacji, praktyki morskiej, MPDM i meteorologii, przy czym zaznaczona jest konieczność szerokiej wiedzy w tym zakresie. Egzamin praktyczny obejmuje sprawdzenie umiejętności prowadzenia i manewrowania jachtem w bardzo szerokim zakresie z obowiązkowym pokazaniem manewrów ratunkowych, wykazaniem się umiejętnością pracy z radarem i z mapą.

Niemieckie uprawnienia żeglarskie: SHS – Sporthochseeschifferschein

(Sport – wiadomo, Hochsee – pełne morze, Schiffer – szyper, kapitan, Schein – dokument)To ukoronowanie kapitańskiego wykształcenia. Uprawnia do prowadzenia jachtów żaglowych i motorowych bez ograniczeń. Warunkiem zdawania egzaminu jest:

• ukończenie 18 lat
• posiadanie SSS
• udokumentowanie 1000 mil przeżeglowanych na morzu po zdobyciu SSS jako oficer (prowadzący wachtę)

Na egzaminie teoretycznym sprawdzana jest głęboka wiedza z nawigacji ze szczególnym uwzględnieniem astronawigacji i umiejętnością posługiwania się sekstantem, tudzież pogłębiona wiedza z zakresu Międzynarodowego Prawa Morskiego i meteorologii z uwzględnieniem zjawisk światowych (pasaty, huragany, monsuny…)

PRZECZYTAJ TAKŻE Uprawnienia żeglarskie: certyfikaty ISSA w Polsce

Jakie patenty dla najmłodszych?

To w dużym skrócie najważniejsze informacje o niemieckim systemie stopni żeglarskich. Oczywiście nie wszystko, bo jest jeszcze Jüngstenschein, czyli patent dla najmłodszych żeglarzy już od 7 roku życia, czy Grundschein, absolutnie podstawowy dokument dla młodzieży i dorosłych wprowadzający w świat żeglarstwa. Do tego dochodzą specjalne regulacje dla załóg tradycyjnych żaglowców. Jako ciekawostkę można jeszcze dodać, że jeżeli jacht jest wyposażony w UKF-kę (do 15 m długości nie jest ona obowiązkowa), to dokument uprawniający do jej używania (SRC) musi posiadać prowadzący jacht (kapitan, skipper).

Wygląda, że cały system niemiecki jest rozsądnie poukładany i spójny, a posiadanie kolejnych uprawnień gwarantuje bezpieczną żeglugę. Jak zwykle także w Niemczech trafiają się malkontenci. W dodatku dość prominentni. Na pytanie czytelnika, jakie kwity najlepiej posiadać i które dają największą wiedzę niekwestionowany guru cruisingu w Niemczech, Bobby Schenk (20 lat żeglowania po wszystkich morzach i oceanach, nieskończona ilość książek i poradników) stwierdził: „RYA – Yachtmaster Ocean”.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Patent żeglarski: wymagania, uprawienia, wymiana – wszystko, co musisz wiedzieć o patentach PZŻ