Udar słoneczny na wodzie: przyczyny, objawy, postępowanie

Właśnie zaczęły się wakacje, a z wakacjami – kolejna prognozowana fala upałów i seria słonecznych dni. Wydawałoby się, że ciepła, bezchmurna pogoda to idealna okazja do żeglowania… Jednak nad beztroskim wypoczynkiem wisi widmo udaru słonecznego.

Tekst Pola Życka
Zdjęcie Tomas Kostadinov/unsplash.com

PRZECZYTAJ TAKŻE Bezpieczeństwo na jachcie, czyli jak przygotować załogę do rejsu

Statystyki są alarmujące – co roku coraz więcej osób doznaje porażenia słonecznego, a śmiertelność udaru cieplnego w Polsce wynosi około 40 proc. Jak chronić się przed udarem słonecznym? Jak rozpoznać jego objawy? Co robić w jego przypadku?

Udar słoneczny: przyczyny

Udar słoneczny (porażenie słoneczne) powstaje, gdy człowiek jest wystawiony przez dłuższy czas na działanie promieni słonecznych. Szczególnie wrażliwe na słońce są głowa oraz kark, które, przy zbyt długim wystawieniu na słońce, nagrzewają się – a to skutkuje przekrwieniem mózgu oraz opon mózgowych, co jest już bezpośrednią przyczyną charakterystycznych objawów udaru.

Od udaru słonecznego należy jednak odróżnić udar cieplny – stan organizmu, gdy nie jest on w stanie sam się ochłodzić przez długotrwałe wystawienie na wysoką temperaturę i wilgoć. Udar cieplny jest stanem głębszym i poważniejszym od udaru słonecznego, nierzadko może być też jego następstwem.

Udar słoneczny: objawy

Do częstych objawów udaru słonecznego można zaliczyć:

• ostry ból głowy
• zawroty głowy i mdłości
• nagłe zmęczenie, wyczerpanie
• bełkotliwa mowa
• problemy z przeczytaniem tekstu
• blada, spocona skóra

Zaś do objawów ogólnego udaru cieplnego należą:

• również ostry ból głowy
• zawroty głowy, mdłości, wymioty, dreszcze
• zaburzenie równowagi, niestabilny chód
• bełkotliwa mowa
• mroczki przed oczami, zaburzenie widzenia
• skóra sucha, zaczerwieniona
• przyśpieszone, wyczuwalne tętno
• wysoka, stabilna gorączka powyżej 40 stopni

Udar słoneczny: postępowanie

W przypadku udaru słonecznego procedura postępowania nie jest skomplikowana – zazwyczaj wystarczy bezzwłocznie przenieść osobę z potencjalnym udarem do chłodnego, zacienionego miejsca i podać jej chłodny, bezalkoholowy napój (najlepiej również bez cukru; zwykła woda jest w tym przypadku najlepszą opcją). Należy również przygotować zimne okłady (np. z koszulki namoczonej wodą) i trzymać je przy głowie i na karku. Jeżeli stan osoby z udarem wkrótce się nie polepszy, należy wezwać pogotowie.

Jednak gdy podejrzewamy u osoby udar cieplny, procedura wygląda inaczej – natychmiast należy wezwać pogotowie, a chłodne płyny podawać można tylko wtedy, gdy chory jest przytomny i jest w stanie połykać napój. Osobę z udarem należy przenieść do chłodnego pomieszczenia, również przygotować zimne okłady, a w miarę możliwości nawet przygotować zimną kąpiel, aby ułatwić organizmowi powrót do normalnej temperatury. Jednak stanowczo odradzane jest gwałtowne wrzucenie takiej osoby do wody – raz, że osoba z udarem cieplnym może mieć problem z poruszaniem się i zwyczajnie nie będzie w stanie pływać; dwa, że nagła zmiana temperatury może spowodować szok termiczny, który dodatkowo pogorszy funkcjonowanie organizmu.

Udar słoneczny: zapobieganie

Udar słoneczny czy cieplny jest nieprzyjemny i niebezpieczny, jednak możemy podjąć kroki, aby mu zapobiec. Przede wszystkim ważna jest komunikacja z innymi członkami załogi – informujmy się nawzajem o gorszym samopoczuciu czy potrzebach.

W szczególnej grupie ryzyka udarów znajdują się:

• dzieci
• osoby starsze
• osoby osłabione lub zmęczone
• osoby pod wpływem alkoholu i środków odurzających
• chorzy na choroby serca bądź cukrzycę

więc przebywając z nimi na słońcu, otoczmy je szczególną troską.

Wypływając w słoneczny dzień pamiętaj, aby:

• sprawdzić prognozowaną temperaturę i warunki pogodowe
• mieć na sobie nakrycie głowy, najlepiej zasłaniające też kark
• ubrać się w lekkie, luźne, jasne ubrania
• wziąć zapas chłodnej wody pitnej
• naładować telefon, aby móc ewentualnie wezwać pogotowie
• w miarę możliwości przeczekać najcieplejszy czas (od 11 do 15) w cieniu na lądzie – na przykład jedząc obiad 🙂

PAMIĘTAJ! Jeżeli nie masz pewności, czy podołasz żeglowaniu w wysokiej temperaturze, lepiej odpuść i poczekaj na zmianę pogody.