Uprawnienia żeglarskie: certyfikaty ISSA w Polsce

Dwa lata temu Międzynarodowe Stowarzyszenie Szkół Żeglarskich ISSA (International Sailing Schools Association) obchodziło pięćdziesiątą rocznicę istnienia. W wyniku wspólnej inicjatywy środowisk żeglarskich Francji, Polski, Włoch, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii powołano w 1969 roku stowarzyszenie, które zrzesza dzisiaj kilkaset szkół żeglarskich na całym świecie. „Certyfikaty ISSA w Polsce” to kolejny artykuł z naszego cyklu tekstów o uprawieniach żeglarskich.

Tekst Piotr Dalecki
Zdjęcia mat. pras. ISSA

PRZECZYTAJ TAKŻE Patent żeglarski: wymagania, uprawienia, wymiana

Pierwsze kwalifikacyjne dokumenty dla żeglarzy wydane zostały w latach 70. Na przestrzeni pół wieku ISSA szlifowała i udoskonalała wspólny program szkoleń oparty na praktycznej edukacji żeglarskiej, w którym absolutnym priorytetem jest bezpieczeństwo w uprawianiu sportów wodnych na wszystkich akwenach. W ramach własnego systemu certyfikatów kompetencji, oferuje aktualnie szkolenia żeglarskie i motorowodne w pełnej gamie zaawansowania. Od Yacht Crew (członek załogi) po Master of Yacht, dający uprawnienia skipera zawodowego. Certyfikaty ISSA honorowane są przez firmy czarterowe w takich europejskich krajach jak Chorwacja, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Niemcy, Norwegia, Szwecja, Włochy i Wielka Brytania. Posiadacze certyfikatów ISSA pożeglują również w Australii, Stanach Zjednoczonych Ameryki, krajach Ameryki Południowej i Azji.

ISSA w Polsce

Od początku swojej działalności ISSA jest związana z Polską. Od prawie 10 lat znajduje się tu biuro wykonawcze ISSA. Rozwiązania wprowadzane w Polsce zostały sprawdzone w innych krajach europejskich. Standardy szkoleniowe ISSA jak deklaruje sama organizacja wprowadzają nowe rozwiązania, np. szkolenie śródlądowe na certyfikat załoganta jachtu, potwierdzające zdolność i przydatność do udziału w rekreacyjnych rejsach czy nowy program promujący szkolenia dla juniorów (do lat 16), w którym najmłodsi adepci uzyskują certyfikaty na trzech poziomach zaawansowania, szkoląc się na mieczowych jachtach śródlądowych (dinghies) oraz kilowych morskich otwartopokładowych (keelboats).

W systemie szkoleniowym na podstawowych poziomach nauki nie ma rozbudowanego przeładowanego teorią egzaminu. Instruktorzy sami rzetelnie dokonują oceny uczestników kursu, nie stwarzając dodatkowych sytuacji stresowych, a jednym z głównych kryteriów oceny, poza wiedzą i umiejętnościami, jest zdrowy rozsądek, odpowiedzialność i zdolność logicznego myślenia na wodzie. Program szkoleniowy ISSA kładzie duży nacisk również na kwestie związane z ochroną środowiska i ekologią.

W świetle ostatnich dyskusji dotyczących uznawalności przez Maritime Coastguard Agency (MCA) certyfikatów ISSA, należy jasno powiedzieć, że wspomniana agencja certyfikuje głównie szkolenia zawodowe, a z uwagi na swój rekreacyjny charakter dokumenty ISSA jej nie podlegają! MCA udzieliło akredytacji na system szkoleń rekreacyjnych RYA (która przez wiele lat była członkiem ISSA) z uwagi na to, że jest to narodowa organizacja żeglarska Wielkiej Brytanii. ISSA jest organizacją międzynarodową zarejestrowaną w Wielkiej Brytanii i praktycznie nie posiada szkół na terenie tego kraju. ISSA nigdy nie była i nie chciała być przypisana do jednego konkretnego kraju. Jednakże z uwagi na rejestrację, ISSA obowiązują przepisy brytyjskie, które nie wymagają, aby taka organizacja o charakterze międzynarodowym musiała uzyskać jakiekolwiek pozwolenia od lokalnych władz w zakresie wydawania rekreacyjnych dokumentów kwalifikacyjnych.

O ile w ostatnich latach, wspólnie z akredytowanymi przez lokalne władze ośrodkami szkoleniowymi, ISSA uzyskała możliwość wydawania uprawnień pozwalających na zawodowe prowadzenia jednostek pływających, to tego typu szkolenia nie są jednak dostępne w Polsce. W tej sprawie Stowarzyszenie zajęło oficjalne stanowisko.

Obecnie dokumenty kwalifikacyjne ISSA dostępne w Polsce wydawane są zgodnie z przepisami obowiązującymi w Wielkiej Brytanii, a od 1 stycznia 2021 roku również na terenie UE, zgodnie z przepisami Republiki Cypru. Wszystkie wnioski składamy w certyfikowanych szkołach ISSA.

Certyfikaty ISSA: Yacht Crew (członek załogi)

Doświadczenie w tym przypadku nie jest wymagane przed szkoleniem a minimalny wiek uczestnika to 10 lat. Sugerowana ilość godzin szkoleniowych to 20 godzin (minimum 3 dni) Szkolenie i egzamin może prowadzić Instruktor ISSA lub minimum Offshore Skipper. Program obejmuje znajomość podstawowych części jachtu, osprzętu i jego zastosowanie. Obsługę podstawowych systemów na jachcie jak toaleta, kuchenka gazowa, sanitariat. Umiejętność napełnienia zbiornika wody i oleju napędowego oraz obsługi silnika stacjonarnego. Szkolona osoba musi umieć obsługiwać szoty, cumy, odbijacze i kotwicę. Stawiać i zrzucać podstawowe żagle. Duży nacisk kładzie się na bezpieczeństwo. Oprócz oczywistej wiedzy dotyczącej poruszania się po pokładzie, obserwacji akwenu załogant zapoznaje się z obsługą sprzętu alarmowego (pirotechnika, lustra, flagi itp.) Obsługą sprzętu przeciwpożarowego i metodami wysyłania sygnałów wzywania pomocy.

Certyfikaty ISSA: Inland Skipper (sternik jachtu śródlądowego)

Również w tym przypadku nie potrzebne jest żadne doświadczanie po za przeszkoleniem w zakresie pierwszej pomocy medycznej i ukończonym 16. rokiem życia. Na tym kursie poszerzona zostaje znacznie wiedza w zakresie budowy jachtu, jego wyposażenia i stosowanych różnych jachtowych instalacji. Wprowadzone do programu zostają wszystkie elementy pomocne w samodzielnym prowadzeniu jachtu. Począwszy od zasad przeprowadzenia odprawy bezpieczeństwa, poprzez planowanie rejsu i przepisy regulujące żeglugę śródlądową po meteorologię i metody ratowania człowieka za burtą. Manewry cumowania przy boi, na muringu, zwroty przez sztag, rufę i stawanie w dryf. Dodatkowo prowadzone są zajęcia z zakresu ochrony środowiska, zasad zachowania na jachcie i w porcie.

Certyfikaty ISSA: Inshore Skipper (kapitan żeglugi przybrzeżnej)

To pierwszy z kursów na który wymagany jest staż przynajmniej w jednym rejsie morskim oraz ukończone 16 lat. Szacunkowa liczba godzin szkoleniowych: 50. Poziom na którym dalej zgłębia się szczegóły poszczególnych zagadnień z budowy z gruntowną obsługą i konserwacją silnika (w tym stacjonarnego) Wprowadzone zostają elementy zarządzania załogą, komunikacja za pomocą VHF, procedury stosowane przy ograniczonej widzialności i podstawowa wiedza o procedurach SAR (RIB, śmigłowiec) Niezbędna jest znajomość z zakresu międzynarodowych zasad zapobiegania zderzeniom na morzu. Rozpoznawanie oznakowania statków w dzień i w nocy, umiejętność odczytywania charakterystyki świateł latarni morskich i innych znaków na lądzie. Inshore Skipper potrafi korzystać z listy znaków i symboli używanych na mapach i wykorzystać publikacje nawigacyjne przy planowaniu wejścia do portu (książki piloty, almanachy, plany nawigacyjne). Zna i rozumie przepisy powypadkowe obowiązujące na morzu. Rozumie i zna oznakowanie w systemie IALA – A i B. Wie, jak postępować w sytuacji „bliskiego spotkania” Bardzo dobrze znana jest mu nawigacja terestryczna i zagadnienia z geografii. Czytanie mapy wydaje się być tutaj oczywiste.

Kursant potrafi korzystać z kompasu, wykreślić pozycję jachtu za pomocą linii namiaru i wyznaczyć pozycję jachtu na podstawie utrzymywanego kursu i przebytego dystansu. Posiada ogólne informacje o pływach i związanych z nimi zagrożeniami. W zakresie szkolenia znajduje się korzystanie z urządzeń elektronicznych takich jak ploter GPS. Znajomość zasad działania AIS, ARPA, VTS. Konieczna jest również umiejętność odczytywania komunikatów meteo (w tym nadawanych przez przybrzeżne stacje radiowe)

Certyfikaty ISSA: Offshore Skipper

Doświadczenie wymagane przed szkoleniem to 28 dni na morzu jako kapitan lub dowódca wachtowy w co najmniej 2 rejsach, przynajmniej na dwóch obszarach morskich. Wymagane jest posiadanie certyfikatu SRC i pierwszej pomocy. Minimalny wiek: 18 lat. Szkolenie odbywa się w ciągu minimum 40 godzin w porze dziennej i nocnej. Oczywiście zakres poprzednich uprawnień musi być już opanowany. Szkolenie przewiduje ugruntowanie zdobytej wiedzy i wzbogacenie jej głównie o elementy żeglugi na pływach, a więc wszechstronna umiejętność planowania żeglugi, wejść i wyjść z uwzględnieniem prądów i pływów, korzystanie ze wszelkich pomocy nawigacyjnych w tym zakresie. Obowiązuje oznakowanie nawigacyjne w IALA A i B 2. Umiejętności praktyczne w nawigacji Dead Reckoning (nawigacja zliczeniowa) Rozwinięcie wiedzy meteorologicznej i obsługi dodatkowych urządzeń elektronicznych jak choćby echosondy. Duża waga przykładana jest do analizy ewentualnych błędów w nawigacji i planowaniu. Wymagana jest wiedza o systemach satelitarnych, ich możliwościach i ograniczeniach.

Certyfikaty ISSA: Master of Yacht

Konieczny jest staż 60 dni na morzu jako kapitan lub dowódca wachtowy przez co najmniej 5 dni w rejsach na co najmniej w trzech różnych obszarach morskich, w tym pływów wody (co najmniej jeden obszar), Staż powinien obejmować dwa przejścia powyżej 100 nautycznych mil jako kapitan. Certyfikacja wymagana przed szkoleniem to SRC, certyfikat pierwszej pomocy i przetrwanie na morzu. Kandydat na Master of Yacht musi posiadać taką samą wiedzę jak Offshore Skipper, ale powinien biegle ją stosować. Stopień zobowiązuje, więc istotny jest również wygląd, odpowiednie zachowanie, dobra komunikacja z załogą, spokój i wyrozumiałość. Szkolenie na ten certyfikat może prowadzić Instruktor ISSA z certyfikatem MOY

Zakres szkolenia i wytyczne dotyczące certyfikatów motorowodnych są z gruntu zbliżone do tych żeglarskich, choć siłą rzeczy program skupia się znacznie bardziej na tematach związanych z rodzajami, budową, obsługą i konserwacją silników o różnej mocy. Analogicznie do kolegów obsługujących żagle uzyskać można odpowiednio dokumenty: Power Yacht Crew, Inland Power Yacht Skipper, Inshore Power Boat Skipper, Offshore Power Yacht Skipper, Power Master of Yach

Poniżej podajemy zakres kompetencji dla posiadaczy poszczególnych stopni.